Các loại thuốc bổ mắt và viên uống bổ mắt được nhiều người tin tưởng lựa chọn để bổ sung các dưỡng chất thiết yếu cho mắt, ngăn ngừa và phòng tránh các bệnh về mắt. Thuốc bổ mắt được cho là tốt với các đối tượng như dân văn phòng, ngừa lớn tuổi và người bị cận thị. Tuy nhiên, liệu thuốc bổ mắt có thực sự làm giảm độ cận thị? Bài viết này sẽ đi sâu phân tích bản chất của thuốc bổ mắt, công dụng thực sự của chúng và những phương pháp hiệu quả để cải thiện, kiểm soát cận thị, giúp bạn có cái nhìn toàn diện và đưa ra quyết định đúng đắn nhất cho đôi mắt của mình.
Thuốc bổ mắt là gì?
Thuốc bổ mắt, hay chính xác hơn là thực phẩm chức năng bổ mắt (dietary supplements for eye health), là các sản phẩm chứa các vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa, carotenoid và các dưỡng chất khác được nghiên cứu và chứng minh là có lợi cho sức khỏe tổng thể của mắt. Chúng được bào chế dưới nhiều dạng khác nhau như viên uống, viên nhai, siro hoặc dung dịch nhỏ mắt. Các sản phẩm này ra đời nhằm mục đích bổ sung các dưỡng chất mà chế độ ăn uống hàng ngày có thể không cung cấp đủ, hoặc để hỗ trợ các chức năng cụ thể của mắt, bảo vệ mắt khỏi tác hại của môi trường và quá trình lão hóa.
Thuốc bổ mắt giảm cận thị được không?
KHÔNG, thuốc bổ mắt không thể làm giảm độ cận thị đã hình thành. Vì cận thị là một tật khúc xạ mà ở đó, hình ảnh của vật hội tụ ở phía trước võng mạc thay vì đúng trên võng mạc, khiến mắt nhìn xa bị mờ. Nguyên nhân chính của cận thị thường liên quan đến sự thay đổi cấu trúc của nhãn cầu:
- Trục nhãn cầu quá dài: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, khiến ánh sáng hội tụ trước võng mạc.
- Giác mạc hoặc thủy tinh thể quá cong: Làm tăng công suất quang học của mắt.
Các thay đổi cấu trúc này là vĩnh viễn và không thể được “uốn nắn” lại bằng việc bổ sung vitamin hay khoáng chất qua đường uống. Thuốc bổ mắt cung cấp dưỡng chất cho các tế bào, nhưng chúng không có khả năng thay đổi kích thước của nhãn cầu hay độ cong của giác mạc, thủy tinh thể.
Trong khi đó, thuốc bổ mắt hoạt động ở cấp độ tế bào, cung cấp nguyên liệu để duy trì chức năng tế bào, chống oxy hóa, hoặc hỗ trợ quá trình trao đổi chất. Chúng không có cơ chế tác động để rút ngắn trục nhãn cầu hay làm giảm độ cong của giác mạc.
Một số người có thể cảm thấy mắt “khỏe hơn”, “ít mỏi hơn” sau khi dùng thuốc bổ mắt và nhầm tưởng rằng độ cận đã giảm. Tuy nhiên, đây chỉ là do các triệu chứng mỏi mắt, khô mắt được cải thiện, giúp thị lực chủ quan tốt hơn, chứ không phải do độ cận thực sự giảm đi.
Công dụng chính của thuốc bổ mắt là gì?
Mặc dù không có khả năng giảm độ cận, thuốc bổ mắt vẫn mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho sức khỏe tổng thể của đôi mắt, đặc biệt là trong việc hỗ trợ và phòng ngừa các vấn đề về mắt:
Cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho mắt
Mắt là một trong những cơ quan hoạt động liên tục và tiêu thụ nhiều năng lượng, cần được cung cấp đầy đủ vitamin và khoáng chất để duy trì chức năng.
Bảo vệ mắt khỏi tác hại của ánh sáng xanh
Các carotenoid như Lutein và Zeaxanthin tích tụ ở điểm vàng, tạo thành một lớp “kính lọc” tự nhiên, giúp hấp thụ ánh sáng xanh và vô hiệu hóa các gốc tự do gây hại.
Chống oxy hóa, bảo vệ tế bào mắt
Các vitamin như Vitamin A, C, E và khoáng chất như Kẽm, Selen là những chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp trung hòa gốc tự do, bảo vệ các tế bào võng mạc, thủy tinh thể khỏi bị hư hại.
Hỗ trợ chức năng võng mạc và dây thần kinh thị giác
Omega-3 (DHA) là thành phần cấu tạo quan trọng của màng tế bào võng mạc, giúp duy trì chức năng thị giác sắc nét. Các vitamin nhóm B (B1, B2, B6, B12) hỗ trợ quá trình chuyển hóa năng lượng trong tế bào thần kinh và duy trì hoạt động của dây thần kinh thị giác.
Giảm mỏi mắt, khô mắt
Sử dụng mắt liên tục, đặc biệt là nhìn gần, có thể gây căng cơ mắt, giảm tần suất chớp mắt dẫn đến khô mắt. Một số thành phần như Acid Hyaluronic, Chondroitin Sulfate giúp duy trì độ ẩm bề mặt mắt. Các chất chống oxy hóa và vitamin nhóm B giúp giảm căng thẳng và mệt mỏi.
Hỗ trợ làm chậm quá trình lão hóa mắt
Tuổi tác là yếu tố nguy cơ chính của các bệnh mắt như thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi (AMD) và đục thủy tinh thể. Các vitamin và chất chống oxy hóa (đặc biệt là công thức AREDS/AREDS2) có thể giúp làm chậm sự tiến triển của AMD và duy trì sức khỏe thủy tinh thể.
Các công dụng này phát huy khi thuốc bổ mắt được sử dụng đúng cách, đều đặn và kết hợp với chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng khoa học. Hiệu quả thường không đến ngay lập tức mà cần một quá trình tích lũy.
▷ Tìm hiểu thêm về: Uống thuốc bổ mắt nhiều có tốt không? Khi nào nên uống?
Cải thiện cận thị bằng cách nào?
Khi thuốc bổ mắt không thể làm giảm độ cận thị đã có, vậy đâu là những phương pháp thực sự hiệu quả để kiểm soát, cải thiện và phòng ngừa cận thị? Cải thiện cận thị cần sự kết hợp của nhiều yếu tố:
Đeo kính hoặc kính áp tròng đúng độ
Đây là giải pháp tức thời và phổ biến nhất để giúp mắt nhìn rõ. Kính hoặc kính áp tròng giúp ánh sáng hội tụ đúng trên võng mạc, cải thiện thị lực ngay lập tức. Cần khám mắt định kỳ (6-12 tháng/lần) để kiểm tra độ khúc xạ và điều chỉnh kính cho phù hợp, tránh việc đeo kính không đúng độ gây mỏi mắt hoặc tăng độ.
Phẫu thuật khúc xạ
Các phương pháp phẫu thuật này thay đổi hình dạng của giác mạc hoặc đặt thêm thủy tinh thể nhân tạo vào trong mắt để điều chỉnh tật khúc xạ, giúp bệnh nhân không cần phụ thuộc vào kính gọng/kính áp tròng.
Sử dụng tia laser để định hình lại giác mạc (Lasik, Femto Lasik, Relex Smile) hoặc cấy ghép thấu kính nội nhãn (Phakic ICL). Đây là các thủ thuật y tế phức tạp, yêu cầu đánh giá kỹ lưỡng và thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa mắt có kinh nghiệm.
Kiểm soát tiến triển cận thị ở trẻ em
Atropine liều thấp (0.01% – 0.05%) đã được chứng minh lâm sàng có hiệu quả làm chậm tốc độ tăng độ cận ở trẻ em. Atropine tác động lên các thụ thể trong mắt, được cho là ảnh hưởng đến quá trình giãn nở của nhãn cầu, từ đó làm chậm sự dài ra của trục nhãn cầu.
Kính áp tròng Ortho-K
Ortho-K là loại kính áp tròng cứng thấm khí đặc biệt, được đeo vào ban đêm để tạm thời định hình lại giác mạc khi ngủ. Khi tháo kính vào buổi sáng, giác mạc giữ nguyên hình dạng mới trong một khoảng thời gian, giúp người dùng nhìn rõ mà không cần kính gọng hay kính áp tròng ban ngày. Ngoài ra, Ortho-K còn được chứng minh là có hiệu quả làm chậm sự tiến triển của cận thị ở trẻ em.
Biện pháp ngăn ngừa cận thị
Bên cạnh việc sử dụng viên uống và thuốc bổ mắt bạn cũng cần lưu ý những điểm sau:
- Quy tắc 20-20-20: Cứ mỗi 20 phút nhìn gần, nhìn ra xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây.
- Thời gian nhìn gần hợp lý: Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử, đọc sách quá lâu. Khuyến khích nghỉ giải lao thường xuyên.
- Khoảng cách nhìn gần: Đảm bảo khoảng cách an toàn khi đọc sách (30-40cm) và sử dụng thiết bị điện tử (50-70cm).
- Ánh sáng đầy đủ: Học tập và làm việc trong môi trường đủ ánh sáng, không quá tối cũng không quá chói.
- Tăng cường hoạt động ngoài trời: Các nghiên cứu cho thấy dành nhiều thời gian ngoài trời (ít nhất 2 giờ/ngày) có thể giúp giảm nguy cơ phát triển cận thị và làm chậm tốc độ tăng độ cận.
- Chế độ ăn uống cân bằng: Cung cấp đầy đủ vitamin và khoáng chất cần thiết cho mắt từ thực phẩm tự nhiên (rau xanh, trái cây, cá béo, trứng).
Các biện pháp này cần được áp dụng càng sớm càng tốt, đặc biệt đối với trẻ em để kiểm soát và làm chậm tiến triển cận thị. Phẫu thuật khúc xạ chỉ nên thực hiện khi độ cận đã ổn định.
Hiểu rõ bản chất của cận thị và công dụng thực sự của thuốc bổ mắt là rất quan trọng. Để cải thiện và kiểm soát cận thị hiệu quả, cần kết hợp nhiều phương pháp khoa học: từ việc điều chỉnh độ kính phù hợp, cân nhắc các phương pháp điều trị tiên tiến như phẫu thuật khúc xạ hay kiểm soát cận thị ở trẻ em, cho đến việc duy trì một lối sống và thói quen sinh hoạt lành mạnh cho mắt. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ nhãn khoa để có lộ trình chăm sóc mắt cá nhân hóa và hiệu quả nhất.
